Theory of Change - Brusselse Brede Scholen

Bij het onderzoek naar de Brusselse Brede Scholen, bekeken we de TOC van deze Brede Scholen. Wanneer we de TOC’s van de Brede Scholen onder de loep leggen, stellen we vast dat de verschillende Brede Scholen een gelijkaardige TOC hanteren. We bespreken hier de gemeenschappelijke kenmerken en formuleren enkele aandachtspunten.

Situatie-schets Brusselse Brede Scholen

Omgevingsanalyse

Er wordt vertrokken van een omgevingsanalyse, met aandacht voor factoren bij kinderen, jongeren, hun ouders en de buurt. Op basis daarvan worden acties opgezet.

Er zijn een aantal veronderstellingen over de omgeving van kinderen en jongeren. Zo wordt de thuistaal die niet het Nederlands is bij (de meeste) Brede Scholen aangegeven als uitdaging en/of probleem. Het feit dat ouders en kinderen opgroeien in een meertalige context komt minder naar boven.
De analyse van de situatie weerspiegelt in de actieplannen voornamelijk het beeld dat betrokken partnerorganisaties hebben van de wijk. Het zou ook een meerwaarde zijn om in deze analyse ook het beeld dat de doelgroep (ouders, buurtbewoners, kinderen en jongeren) zelf heeft mee op te nemen.
In de omgevingsanalyses wordt aandacht besteed aan de aanwezigheid van parken en veilige speelruimtes in de buurt.
Op vlak van activiteitenaanbod is er vaak een tekort aan Nederlandstalig vrijetijdsaanbod, soms voor een bepaalde leeftijdsgroep (bijvoorbeeld de oudste kleuters), soms op vlak van bepaalde activiteiten (bijvoorbeeld muziek of sport).

Acties

Heel wat van deze acties situeren zich op het vlak van organiseren van activiteiten (sport, taal, cultuur, …) waarbij kinderen en jongeren proeven van een uitgebreid aanbod. Deze activiteiten worden georganiseerd door tal van partners (bibliotheek, het gemeenschapscentrum, de sportclub, …) die reeds aanwezig zijn in de wijk.
Daarnaast wordt ingezet op het leren op school. Leerkrachten worden versterkt om de buurt te leren kennen en deze te benutten als brede leer- en leefomgeving. Ook ouders worden versterkt.
Brede Scholen zetten heel veel acties op. Deze kaderen binnen het creëren van een brede leer- en leefomgeving. De acties situeren zich in het referentiekader binnen verbreden (meer activiteiten, toeleiden naar het bestaande aanbod, …), versterken (van basiswerkers, ouders, partners van de Brede School) én breed leren.

Stappen van verandering

Volgende stappen van verandering zitten impliciet vervat in de werking van de Brede Scholen:

De acties creëren verandering omdat kinderen, jongeren én hun ouders geïnformeerd worden over het aanbod en dus beter op de hoogte zijn van en vertrouwd worden met het aanbod.
Door leerkrachten de buurt te leren kennen, gaan zij de buurt meer benutten tijdens de lessen.
Men gaat er vanuit dat door het opzetten van activiteiten in de vrije tijd én het toeleiden van ouders, kinderen en jongeren naar het aanbod de deelname bevorderd wordt, de kinderen hun talenten ontdekken, hun welbevinden beter is én hun Nederlands vooruitgaat, wat op zich weer een positieve impact heeft op hun schoolse leren. Kloppen deze veronderstellingen? Welke voorwaarden zijn nodig opdat deze linken gelegd worden?
In het model komt minder aan bod op welke wijze Brede School binnen de school een plaats krijgt en kan bijdragen aan het verwezenlijken van schoolse doelen.
Heel wat acties worden opgezet om kinderen oefenkansen Nederlands in de vrije tijd aan te bieden. Achterliggend is de assumptie dat meer oefenkansen Nederlands en meer contact met het Nederlands in de vrije tijd, hun Nederlands verbetert en dus ook het schoolse leren ten goede komt. Maar hoe dit precies werkt, wordt niet uitgeklaard. Indien bijvoorbeeld sportactiviteiten in het Nederlands leiden tot beter Nederlands, is het ook van belang dat begeleiders van sportactiviteiten aandacht hebben voor het talige aspect van het sporten in het Nederlands. Tegelijkertijd heeft sport ook tot doel te werken aan gezondheidsverbetering (meer bewegen, gezonde levensstijl) van kinderen en jongeren.
Verder wordt ook niet uitgeklaard hoe het benutten van de buurt een meerwaarde is voor het leren op school.

Resultaten

Zo gaan kinderen, jongeren en hun ouders meer participeren, en worden leerkrachten versterkt in hun handelen en in het benutten van de omgeving voor het leren.

Situatie	Acties
Kansarmoede Thuistaal niet Nederlands Gezondheid Geen kennis van aanbod Beperkte participatie aan vrijetijdsaanbod Kleine netwerken, beperkte sociale cohesie in de wijk Meertalige context Diversiteit Omgeving: onveilig, gebrek aan speelruimte, groen, … Leerlingpopulatie betrokken scholen (verschillen sterk van school tot school): kansarmoede, thuistaal, … Basiswerkers kennen omgeving niet (goed) Breed leren moet ingang vinden in scholen.	Na de schooluren Naschoolse activiteiten Toeleiden naar aanbod Activiteitenaanbod: bundelen en afstemmen Tijdens schooluren Met verschillende scholen samen (elkaar leren kennen) Naar buiten/in de buurt Link met schoolcurriculum Per school Aanbod op maat (middagactiviteiten/naschoolse activiteiten) Versterken ouders & basiswerkers
Resultaat	Stappen van verandering
Kinderen ontdekken talenten. Kinderen nemen deel aan naschools aanbod. Leerkrachten benutten buurt tijdens lesuren/brede leeromgeving. Basiswerkers ontdekken en zien talenten van kinderen en jongeren. Ouders gaan naar organisaties en nemen deel aan aanbod en schrijven kinderen in. Ouders worden versterkt in hun opvoedkundig handelen. Ouders ontwikkelen hun taalvaardigheid Nederlands. Basiswerkers worden versterkt in hun handelen.	Activiteitenaanbod is duidelijk Activiteitenaanbod wordt gecommuniceerd met kinderen en ouders Door brochure Door leerkracht – kinderen Door leerkracht – ouders Door BSC- ouders Ouders en kinderen gaan samen naar activiteiten/organisaties (GC/Bib/…) Kinderen en jongeren leren via school buurt/aanbod kennen. Leerkrachten benutten buurt voor leren van kinderen/jongeren.

Figuur: Overzicht Theory of Change van Brede School

Theory of Change – begeleidende vragen bij uitwerking van TOC

We geven aan de hand van drie voorbeelden enkele begeleidende vragen om tussenstappen in de TOC uit te klaren.